آیه 90 سوره اعراف

وَ قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَيْباً إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ (90)

وَ قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ‌: و گفتند گروهى از اشراف قبيله آنهائى كه كافر بودند از قوم شعيب. يا جماعتى ديگر كفار از قوم خود كه:

لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَيْباً: اگر هر آينه متابعت كنيد شعيب را در دين او، و از طريقه خود دست برداريد. إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ‌: بتحقيق باشيد شما آن هنگام زيانكاران كه دين قديم را گذاشته و به محدث ايمان آورديد، و از اقتداى به آباء خود كه اهتدا باشد به ضلالت دين محدث افتيد، و خسارت كلى يابيد؛ و بدين مقال كامل شد حال آنها در ضلال اولا، و در اضلال ثانيا، پس مستحق شدند هلاك را. و لذا:

سوره الأعراف «7»: آيات 90 تا 92

وَ قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَيْباً إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ (90) فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دارِهِمْ جاثِمِينَ (91) الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً كانُوا هُمُ الْخاسِرِينَ (92)

ترجمه‌

و گفتند جماعتى كه كافر بودند از قومش هر آينه اگر پيروى كنيد شعيب را همانا شما آنگاه هر آينه زيانكارانيد

پس گرفت آنها را زلزله پس صبح كردند در خانه خودشان فروماندگان‌

آنانكه تكذيب نمودند شعيب را گويا مسكن نگرفتند در آن كسانيكه تكذيب نمودند شعيب را بودند آنها زيان كاران.

تفسير

جماعت اشراف از اقوام حضرت شعيب بساير كفار گفتند اگر شما دست از دين قديم خود برداريد و متابعت شعيب را نمائيد متضرر ميشويد براى آنكه دين شما حق است و دين شعيب باطل علاوه بر آنكه در صورت متابعت از او شما بايد كم فروشى نكنيد و اين ضرر شما است پس خدا بر آنها غضب فرمود بصيحه آسمانى كه در اثر آن زمين متزلزل شد يا بزلزله كه از آن صداى مهيبى برخواست كه همه از ترس مردند چنانچه در مجمع از حضرت صادق (ع) نقل نموده كه خداوند يك صيحه فرستاد بر آنها كه همه هلاك شدند و در منهج از آنحضرت نقل نموده كه بعضى بزلزله مردند و بعضى بصيحه و در سوره هود خداوند تصريح بصيحه فرموده است در هر حال ديگر از جاى خود برنخواستند و خوابگاه ابدى را براى خود تهيه نمودند مانند آنكه هيچ وقت در آن بلد نبودند يعنى هيچ اثرى از آثار آنها باقى نماند پس آنانكه تكذيب نمودند آنحضرت را مخصوص شدند بخسران و زيانكارى در دنيا و آخرت و آنانكه متابعت كردند رستگار گشتند و بمناسبت تطابق با گفته كفار فرموده آنانكه تكذيب نمودند شعيب را بودند

جلد 2 صفحه 453

آنها زيان كاران تا جواب مطابق مقال شود و تأكيد و مبالغه در تسفيه و ردّ آنها حاصل گردد و براى مراعات اين نكته الّذين كذّبوا شعيبا در آيه شريفه تكرار شده است ..

وَ قال‌َ المَلَأُ الَّذِين‌َ كَفَرُوا مِن‌ قَومِه‌ِ لَئِن‌ِ اتَّبَعتُم‌ شُعَيباً إِنَّكُم‌ إِذاً لَخاسِرُون‌َ (90)

و گفتند جماعتي‌ ‌از‌ سران‌ قوم‌ كساني‌ ‌که‌ كافر شدند بساير افراد قوم‌ ‌که‌ ضعفاء قوم‌ بودند و تبعيت‌ ‌از‌ رؤساء ميكردند ‌که‌ ‌اگر‌ دست‌ ‌از‌ دين‌ ‌ما بكشيد و رو بشعيب‌ كنيد و متابعت‌ ‌او‌ ‌را‌ نمائيد ‌در‌ ‌اينکه‌ هنگام‌ ‌شما‌ البته‌ خاسر ميشويد و سرمايه‌ دين‌ ‌را‌ ‌از‌ دست‌ ميدهيد.

جلد 7 - صفحه 391

خسران‌ زيان‌ ‌است‌ مقابل‌ سود ‌که‌ نفع‌ ‌است‌ كسي‌ ‌که‌ سرمايه‌ ‌در‌ دست‌ ‌او‌ ‌باشد‌ و بكار زند ‌از‌ سه‌ حالت‌ بيرون‌ نيست‌، ‌ يا ‌ اينست‌ ‌که‌ زياد ميشود نفع‌ و سودش‌ ميگويند ‌ يا ‌ كم‌ ميشود و ضرر ميدهد خسران‌ و زيانش‌ مينامند و ‌اگر‌ نه‌ سودي‌ برده‌ و نه‌ ضرري‌ سرمايه‌ جسته‌.

وَ قال‌َ المَلَأُ الَّذِين‌َ كَفَرُوا همان‌ رؤساء و امراء و بزرگان‌ ‌من‌ قومه‌ ‌يعني‌ كفار قوم‌ و طرف‌ خطاب‌ ‌آنها‌ ممكن‌ ‌است‌ ضعفاء كفار و تابعين‌ ‌آنها‌ باشند و ممكن‌ ‌است‌ طرف‌ كساني‌ باشند ‌که‌ ايمان‌ بحضرت‌ شعيب‌ آورده‌ بودند و ممكن‌ ‌است‌ بلكه‌ بعيد نيست‌ ‌که‌ جميع‌ باشند لَئِن‌ِ اتَّبَعتُم‌ ‌اگر‌ متابعت‌ كنيد و گوش‌ فرادهيد و ترتيب‌ اثر كنيد شُعَيباً ‌که‌ ايمان‌ بياوريد و موحّد شويد و بتها ‌را‌ رها كنيد إِنَّكُم‌ إِذاً لَخاسِرُون‌َ (‌بر‌ عكس‌ نهند نام‌ زنگي‌ كافور) خسران‌ دنيا و آخرت‌ ‌در‌ اثر شرك‌ و كفر و تكذيب‌ انبياء و ايمان‌ نياوردن‌ ‌است‌ الّا اينكه‌ كُل‌ُّ حِزب‌ٍ بِما لَدَيهِم‌ فَرِحُون‌َ مؤمنون‌ ‌آيه‌ 55 وَ زَيَّن‌َ لَهُم‌ُ الشَّيطان‌ُ أَعمالَهُم‌ عنكبوت‌ ‌آيه‌ 37 قُل‌ هَل‌ نُنَبِّئُكُم‌ بِالأَخسَرِين‌َ أَعمالًا الَّذِين‌َ ضَل‌َّ سَعيُهُم‌ فِي‌ الحَياةِ الدُّنيا وَ هُم‌ يَحسَبُون‌َ أَنَّهُم‌ يُحسِنُون‌َ صُنعاً كهف‌ ‌آيه‌ 103، شرك‌ و كفر و ضلالت‌ ‌را‌ نفع‌ ميدانند و ايمان‌ و متابعت‌ انبياء ‌را‌ خسران‌ ميشمارند.

(آیه 90)- در این آیه از تبلیغاتی که مخالفان شعیب در برابر تابعان او می‌کردند سخن به میان آورده، می‌گوید: «اشراف و متکبران خودخواهی که از قوم شعیب راه کفر را پیش گرفته بودند (به کسانی که احتمال می‌دادند تحت تأثیر دعوت شعیب واقع شوند) می‌گفتند: اگر از شعیب پیروی کنید بطور مسلّم از زیانکاران خواهید بود» (وَ قالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَیْباً إِنَّکُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ).

و منظورشان همان خسارتهای مادی بود که دامنگیر مؤمنان به دعوت شعیب می‌شد، زیرا آنها مسلما بازگشت به آیین بت پرستی نمی‌کردند، و بنابراین می‌بایست به زور از آن شهر و دیار اخراج شوند و املاک و خانه‌های خود را بگذارند و بروند.